|
|
|
|
|
500 jaar Reformatie 1517-2017 - Luther over de voorbereiding op de eucharistie
500 jaar Reformatie 1517-2017 - Luther over de voorbereiding op de eucharistie
500 jaar Reformatie 1517-2017 - Luther over de voorbereiding op de eucharistie
Ten tijde van de publicatie van Luthers 95 stellingen tegen de aflaathandel, was de katholieke leer voor de leek zeer eenvoudig geworden. Op de zonde diende straf te volgen. De kerk kon echter kwijtschelding verzorgen d.m.v. een aflaat. Wie tijdig aan de kerkelijke sacramenten zoals de doop en de mis deelnam, had niets te vrezen. Een gift in de kerkkas was al voldoende om een aflaat te verkrijgen; een kwitantie leverde het bewijs. Met het geloof hadden de aflaatbewijzen niets meer te maken.
Luthers aanklacht tegen de rooms-katholieke kerk vond dadelijk veel weerklank. Men wilde terug naar de kern van het geloof en hield de gebruiken rond de sacramenten zorgvuldig tegen het licht. Niet het deelnemen aan de gewijde handelingen verschafte immers de kwijtschelding. Dat deed alleen het geloof zelf. De sacramenten konden wel het geloof ondersteunen.
Van de de zeven sacramenten die binnen de rooms-katholieke kerk in gebruik zijn (doop, vormsel, eucharistie, huwelijk, priesterschap, biecht en ziekenzalving), erkende Luther er uiteindelijk slechts twee: doop en eucharistie (avondmaal). De overige sacramenten werden door hem en zijn geestverwanten beschouwd als menselijke scheppingen van de kerk; ze waren niet expliciet door Christus ingesteld.
De eucharistie werd door Luther niet gezien als een telkens terugkerend offerdeel van de mis. De omzetting van brood en wijn in het lichaam en het bloed van Christus had volgens hem dan ook niet plaats tijdens de eucharistie. Het was, aldus Luther, niet nodig om het offer van Christus steeds opnieuw te herhalen. Hij had zich immers bij zijn kruisiging voor eens en altijd geofferd voor de genade van alle mensen. Dat kon dan ook niet telkens weer herhaald worden. Sinds het laatste avondmaal in de evangeliën waren brood en wijn het lichaam en bloed van Christus geworden. Zij stelden het leven voor, zoals Christus het eeuwige leven aan de mensen schonk door het genadegeschenk van zijn offerdood. Concreet betekende dit, aldus Luther, dat de woorden “dit is mijn lichaam...” en “dit is mijn bloed...” tijdens de eucharistie, een verkondiging zijn aan de gelovigen en geen hernieuwd offer waarbij brood en wijn daadwerkelijk veranderen in het lichaam van Christus.
Op Witte Donderdag, 1 april 1518, preekte Luther over hoe men zich op een waardige manier kon voorbereiden op de eucharistie. De preek werd spoedig gedrukt. De zeer zeldzame eerste (Latijnse) uitgave (zie afb. vorige pagina) kwam van de pers bij Johann Grunenberg, die in 1508 een drukkerij was begonnen in het Augustijnerklooster te Wittenberg waar Luther verbleef. De vroegst gedateerde druk van de dertig bekende uitgaven van Grunenberg, stamt uit 1509.
Ongetwijfeld heeft hij eerder gedrukt; er is nog een groot aantal ongedateerde uitgaven bekend die in deze periode te Wittenberg verschenen.
Luthers traktaat over de voorbereiding op de eucharistie behoort tot de eerste gedrukte geschriften die van de reformator bekend zijn. In 1518 en 1519 werd de Latijnse tekst acht keer herdrukt, terwijl van de Duitse vertaling in de periode 1518-1520 niet minder dan twaalf edities verschenen. Op het titelblad wordt Luthers naam gevolgd door “Augustiniani Wittenbergensis”.
In een brief die Luther in augustus 1521 vanuit de Wartburg aan zijn medestander Georg Spalatinus schreef, beklaagt hij zich over de slechte kwaliteit van Grunenbergs drukwerk. Regelmatig had hij ruzie met de drukker als hij weer eens slecht zetwerk had afgeleverd. Ook over de kwaliteit van het papier was Luther dikwijls niet te spreken.
Grunenberg drukte voor het laatst in 1523. Waarschijnlijk werd zijn drukkerij overgenomen door Hans Lufft, die mogelijk als assistent bij Grunenberg werkzaam is geweest en bij wie in 1534 de eerste volledige editie van de Lutherbijbel verscheen.
| | terug
|
| |
|
|
|
|
28-07-2024
om
09:30